Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tzw. Ustawa AML) nakłada na instytucje obowiązane obowiązki jakie powinny realizować. Ostatnia nowelizacja dodatkowo poszerzyła ten katalog.
Celem nałożenia obowiązków na instytucje obowiązane jest przede wszystkim skuteczniejsza i efektywniejsza walka z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.
Jakie obowiązki?
1. Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego.
Instytucje obowiązane zobligowane są do stosowania wobec wobec swoich klientów środków bezpieczeństwa finansowego polegających na identyfikacji klienta oraz weryfikacji jego tożsamości, identyfikacji beneficjenta rzeczywistego i ocenie stosunków gospodarczych. Dodatkowo instytucja obowiązana powinna na bierząco monitorować stosunki gospodarcze z klientem, poprzez analizę przeprowadzanych transakcji, badanie źródła pochodzenia środków finansowych oraz aktualizację informacji o kliencie.
2. Wdrożenie wewnętrznych procedur
Ustawa AML obliguje instytucję obowiązaną do wdrożenia dwóch wewnętrznych procedur, tj.:
- procedura w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, zwana “wewnętrzną procedurą instytucji obowiązanej“,
- procedura anonimowego zgłaszania przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Wewnętrzna procedura instytucji obowiązanej powinna być na bieżąco weryfikowana i w razie potrzeby aktualizowana.
3. Sporządzanie i aktualizowanie oceny ryzyka
Instytucje obowiązane identyfikują i oceniają ryzyko związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszące się do ich działalności, z uwzględnieniem:
- ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych,
- produktów,
- usług,
- transakcji lub kanałów ich dostaw.
Działania te powinny być proporcjonalne do charakteru i wielkości instytucji obowiązanej.
Ocena ryzyka powinna być sporządzona w postaci papierowej lub elektronicznej i w razie potrzeby aktualizowana, jednak nie rzadziej niż co 2 lata, w szczególności w związku ze zmianami czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw albo krajowej oceny ryzyka lub sprawozdania Komisji Europejskiej.
4. Współpraca z organami
Ustawodawca nałożył na instytucje obowiązane obowiązek współpracy z GIIF oraz prokuraturą. W ramach współpracy instytucja obowiązana:
- zawiadamia GIIF o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,
- zawiadamia GIIF o przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja lub określone wartości majątkowe mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu,
- zawiadamia GIIF o przyjętej wpłacie lub dokonanej wypłacie środków pieniężnych oraz o wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro,
- przekazuje informacje na żądanie GIIF,
- zawiadamia prokuraturę w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że wartości majątkowe będące przedmiotem transakcji lub zgromadzone na rachunku pochodzą z przestępstwa innego niż przestępstwo prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu lub z przestępstwa skarbowego.
5. Szkolenia
Instytucje obowiązane musza zapewnić osobom wykonującym obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu udział w szkoleniach dotyczących realizacji tych obowiązków.
Programy szkoleniowe powinny uwzględniać charakter, rodzaj i rozmiar działalności prowadzonej przez instytucję obowiązaną oraz zapewniać aktualną wiedzę w zakresie realizacji obowiązków, a w szczególności dot. zawiadamiania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, procedury zawiadomienia o podejrzanej transakcji oraz procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku w przypadku przestępstwa skarbowego.
Zapoznaj się z naszą ofertą szkoleniową, którą znajdziesz tutaj.
6. Zapewnienie ochrony pracownikom
Instytucja obowiązana jest zobligowana zapewniać pracownikom oraz innym osobom wykonującym czynności związane z realizacją przez instytucje obowiązaną obowiązków w zakresie:
- zawiadamiania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa,
- zawiadomieniu o podejrzanej transakcji,
- wstrzymania transakcji lub blokady rachunku w przypadku przestępstwa skarbowego,
- zawiadomieniu właściwego prokuratora o przeprowadzeniu transakcji,
ochronę przed podejmowaniem wobec tych osób działań o charakterze represyjnym lub wpływających na pogorszenie ich sytuacji prawnej lub faktycznej, lub polegających na kierowaniu gróźb.
Przestawiony katalog stanowi jedynie zbiór najważniejszych obowiązków w związku z AML. Instytucja obowiązana powinna również wyznaczyć osobę odpowiedzialną za realizację obowiązków wynikających z ustawy, dokonywać archiwizacji dokumentów czy poddać się kontroli. Lecz to wciąż nie wszystko…
Konsekwencje nieprzestrzegania obowiązków
Instytucja obowiązana, która niedopełni obowiązków nałożonych przez ustawę AML popełnia delikt administracyjny i podlega karze administracyjnej.
Karę pieniężną nakłada się do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 000 000 euro.
W przypadku takich instytucji obowiązanych, jak np. banki, zakłady bezpieczeń, pośrednicy ubezpieczeń, przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową, czy instytucje pożyczkowe, wysokość kary wynosi:
- w przypadku osoby fizycznej – do wysokości 20 868 500 zł,
- w przypadku osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawne – do wysokości równowartości kwoty 5 000 000 euro albo do wysokości 10% obrotu wykazanego w ostatnim zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy lub w ostatnim skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy – w przypadku instytucji objętych skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym grupy kapitałowej.
