Od 1 stycznia 2021 r. przedsiębiorca nabył niektóre uprawnienia konsumenta. Z pewnością są to zmiany korzystniejsze dla przedsiębiorców – spełnią funkcję ochronną i umożliwią skorzystanie w niektórych przypadkach z ochrony przysługującej konsumentom.

Dotychczas, przedsiębiorca uważany za profesjonalnego uczestnika rynku był na przegranej pozycji. Podpisując umowę albo godził się na wszystkie jej warunki, albo rezygnował z jej podpisania, nie mając możliwości skorzystania z żadnej ochrony na przykład z możliwość odstąpienia od umowy lub ochrony przed niewłaściwymi klauzulami umownymi.

 

Kim jest konsument?

Definicję konsumenta normuje art. 22¹ k.c., zgodnie z którym jest to osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnych (np. podpisuje umowę) z przedsiębiorcą, i która nawiązana jest bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tego przedsiębiorcy (np. zawarcie z przedsiębiorcą prowadzącym działalność o charakterze świadczenia usług budowlanych umowy o roboty budowlane. Umowa sprzedaży roweru nie będzie związana z prowadzoną działalnością przedsiębiorcy.).

Konsument jest uważany za słabszą stronę obrotu gospodarczego, dlatego też jego interesy powinny być chronione w szerszej mierze niż interesy profesjonalisty, za jakiego uważa się przedsiębiorcę.

Ochrona konsumencka jest zagwarantowana w art. 76 Konstytucji RP, tj.:

„Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa”

 

Czego dotyczą zmiany?

 

Zmiana skierowana jest do przedsiębiorców zawierających relacje z innymi przedsiębiorcami. Nie dotyczy to więc relacji między przedsiębiorcą, a konsumentem, zatem nie należy zrównywać uprawnień przedsiębiorcy z uprawnieniami konsumenta w takich relacjach.  Należy pamiętać, że dokonane zmiany nie powodują, że przedsiębiorca stanie się konsumentem, albowiem wskazana powyżej ustawowa definicja konsumenta nie uległa zmianie. Zmiany powodują, że przedsiębiorca będzie mógł w określonych sytuacjach korzystać z uprawnień (w tym ochrony) konsumenta.

 

Ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1495) wprowadziła do kodeksu cywilnego oraz do Ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta nowe przepisy, które obowiązują od 1 stycznia 2021 r. Zmiany skutkują:

1. zakazem stosowania klauzul niedozwolonych, tzw. abuzywnych – art. 385⁵ k.c. (katalog klauzul niedozwolonych znajdziesz tutaj);
2. rękojmią za wady rzeczy sprzedanej – art. 556⁴ k.c. oraz art. 556⁵ k.c. Oznacza to, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną, zatem nie będzie on mógł wyłączyć rękojmi za wady, z tego powodu, że kupujący jest przedsiębiorcą. Ochrona istnieje z domniemania istnienia wady fizycznej w momencie wydania rzeczy, jeśli została stwierdzona wada w ciągu roku od wydania rzeczy;
3. roszczeniem regresowym do poprzedniego sprzedawcy w związku z wykonaniem reklamacji konsumenta – art. 576⁵ k.c.;
4. możliwością odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa w terminie 14 dni. Termin ten zostanie wydłużony do 12 miesięcy, jeśli przedsiębiorca nie zostanie poinformowany o prawie do odstąpienia od umowy – art. 38a Ustawy o prawach konsumenta.

Ponadto, jeśli zapisy umowne nie zostały uzgodnione indywidualnie, jeśli kształtują prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub jeśli rażąco naruszają interesy przedsiębiorcy, które nie dotyczą przy tym uprawnień określających głównych oświadczeń stron (w tym cenę lub wynagrodzenie), jeśli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny – nie będą one wiązały przedsiębiorcy.

Zmiany spowodowały powstanie nowej kategoria przedsiębiorca – konsument, w której skład będą wchodziły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które w odniesieniu do umów bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, ale niemających charakteru zawodowego, korzystają z niektórych uprawnień przysługujących do tej pory tylko konsumentom.

Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca prowadzi działalność o charakterze budowlanym i dokona zakupu telefonu komórkowego będzie mógł skorzystać z ochrony, natomiast gdyby zakupił cegły, z takiej ochrony już nie będzie mógł skorzystać, dlatego, że jest to czynność prawna (zawarcie umowy sprzedaży) bezpośrednio związana w przedmiotem wykonywanej działalności. Dlatego też, aby przedsiębiorca mógł skorzystać z ochrony, niezbędne jest ustalenie zawodowego charakteru zawieranej umowy. Ustalenie czy dana czynność ma charakter zawodowy będzie możliwa między innymi w oparciu o kody PKD wpisane w Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej.

 

Ważne !!!

Przedsiębiorca – konsument dotyczy wyłącznie osób prowadzących jednoosobową działalności gospodarczą (w tym spółki cywilne), zatem z przywileju konsumenta nie skorzystają spółki osobowe (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo – akcyjna), ani też spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna).

 

Ochrona nie dotyczy umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2021 r.

Co istotne, pomimo zmian przedsiębiorcy nie będą mogli skorzystać z pomocy Prezesa Urzędu Ochrony Praw Konsumenta i Konsumenta (UOKiK) oraz Rzeczników Praw Konsumenta.